Mariposas (Lugo)

As bolboretas pertencen á orde dos lepidópteros, que se caracterizan por que as súas alas presentan unhas pequenas escamas que as protexen. Dentro dos lepidópteros hai dous grupos ben caracterizados a nivel ecolóxico, pero non tanto a nivel taxonómico. Por unha banda, as bolboretas diúrnas presentan unhas cores rechamantes na maioría das súas especies e o seu tamaño é habitualmente maior, e tal como o seu nome indica, adoitan voar de día. Por outra banda, as avelaíñas son especies moito máis delicadas e pequenas, habitualmente de cores apagadas pero que cando nos fixamos nelas, podemos observar que teñen uns patróns de coloración moi rechamantes e que, en numerosas ocasións, as alas posteriores teñen cores moi vistosas pero que son tapadas polas anteriores para evitar aos depredadores.

 PARA A OBSERVACIÓN

Son especies que presentan dúas fases moi marcadas, unha inicial de larvas pouco móbiles e que se alimentan de plantas nutricias e unha segunda fase voadora á que chegan logo dun proceso de metamorfose. É nesta última fase cando a súa observación é máis sinxela debido ao seu comportamento voador e as súas cores rechamantes.

Nas abas do afloramento calcario de Carbedo, así como noutros afloramentos calcarios da serra do Courel, como as súas microrreservas de flora, podemos observar excelentes poboacións da bolboreta Aricia morronensis, incluída no Catálogo Galego de Especies Ameazadas baixo o epígrafe de Vulnerable. As eirugas desta especie aliméntanse case de maneira exclusiva na serra do Courel de Erodium glandulosum, así como outras especies próximas do xénero. A serra do Courel e, en especial, os seus afloramentos calcarios son importantes para o mantemento das poboacións de bolboretas da zona.

Nas zonas máis altas do val de Piornedo, concretamente na Golada do Mustallar, pode observarse a Apolo, Parnassius apollo, unha bolboreta de gran tamaño, de cores brancas e negras con ocelos vermellos. A especie depende da presenza das súas plantas nutricias, os Sedum, que adoitan desenvolverse en zonas pedregosas e con pouco solo. As súas poboacións están gravemente ameazadas polo efecto do cambio climático, sobre todo nas poboacións situadas ao sur da súa área de distribución, como é o caso daquelas dos Ancares.

Nas zonas baixas das montañas de Ancares e Courel podemos observar numerosas especies de bolboretas asociadas a prados húmidos. Unha das especies máis habituais é a Anthocharis cardamines, que se caracteriza por que os machos son de cor branca coas puntas das alas anteriores de laranxa intenso.

As larvas deste especie poden alimentarse de varias plantas, pero unha das máis usadas é a Cardamine pratensis, especie típica de prados húmidos de sega moi ben conservadas. Por iso, a intensificación agrícola produce a diminución das poboacións da planta nutricia desta especie e, polo tanto, a bolboreta remata reducindo o seu número ou mesmo extinguíndose.

CURIOSIDADES

A maior parte dos lepidópteros, é dicir, bolboretas, trazas e avelaíñas, son polinizadores. En xeral, as flores polinizadas polos lepidópteros son tubulares, adaptadas ao aparello bucal dos mesmos. Os seus órganos bucais forman un longo tubo, chamado espiritrompa, especializado unicamente en sacar o néctar das flores, polo que os adultos non poden comer alimentos sólidos. Só algunhas especies de bolboretas poden tamén alimentarse de pole, e iso só despois de disolver os seus nutrientes co néctar e absorbelos como líquidos.

 É por iso que as bolboretas son vitais para o desenvolvemento adecuado de todas as funcións básicas dos ecosistemas, xa que a polinización é un dos procesos máis importantes.